زیلو؛ نماد فرهنگ و هنر ایران
زیلو یکی از محصولات دستباف ایران است که در سطح جهان شناخته شده است. این فرش بافته شده از پشم گوسفند و بز، با طرح‌های مختلف و رنگ‌های زیبا، به‌عنوان یکی از نمادهای فرهنگی و هنری کشورمان محسوب می‌شود. بافت فرش زیلو به‌صورت دستی و با استفاده از دستگاه‌های ساده صورت می‌گیرد. در این روش، پارچه فرش به‌صورت عمودی بین دستگاه قرار گرفته و نخ پارچه به‌صورت خودکار تغذیه شده و سپس با تابیدن نخ‌ها، فرش بافته می‌شود. زیلو شباهت بسیار زیادی به حصیر از نظر نقش و بافت دارد. کارشناسان احتمال می‌دهند که زیلوبافی نوع تکامل‌یافته حصیربافی باشد. برخی نیز معتقدند قدمت آن به پیش از اسلام می‌رسد.
شهر جهانی زیلو
فرش زیلو در مناطق مختلف کشور به وجود آمده است، اما بیشترین تولید آن در منطقه خراسان رضوی و شهرستان میبد در استان یزد صورت می‌گیرد. شواهد تاریخی نشان می‌دهد کهن‌ترین اثری که از زیلوبافی در ایران در دست داریم مربوط به مسجد جامع میبد است. به همین دلیل است که آذرماه 97 بر اساس اعلام شورای جهانی صنایع‌دستی، شهر میبد به‌عنوان شهر جهانی زیلو معرفی شد. این شهر دارای کارگاه‌های متعدد بافت زیلو است همچنین دارای یک موزه زیلو است که علاقه‌مندان به تاریخچه زیلو می‌توانند از آن بازدید کنند.
طرح و نقش زیلو
زیلو ساده است و همین موضوع حس آرام‌بخشی به افراد می دهد. طرح‌های فرش زيلو بسيار زيبا و متنوع هستند. از طرح‌های گل‌وبته تا طرح‌های مجسمه‌ای، همه در فرش زیلو به کار گرفته شده‌اند. این نقش ها و طرح ها عمدتا برگرفته از فرهنگ و محیط اجتماعی و زندگی مردمان حاشیه کویر ایران است. رنگ‌های استفاده شده در فرش زیلو نیز بسیار زیبا و جذاب هستند. رنگ‌های سبز، قرمز، آبی، صورتی و بنفش در فرش زیلو به کار گرفته شده‌اند و عمدتا از گیاهان کویری چون روناس، پوست گردو و… به دست آمده است. به طور کلی می توان زیلوها را بر اساس کاربرد به چند دسته تقسیم کرد:
- زیلوهایی که با رنگ آبی و سفید بافته می‌شود و مخصوص مساجد و اماکن متبرکه است.
- زیلوهای جوهری که با رنگ آبی و گلی بافته می‌شود و برای مصارف خانگی کاربرد دارد.
- زیلوهای نفتال که با رنگ سبز و گلی بافته می‌شود و مرغوبترین نوع زیلوست.
خصوصیات زیلو
زيلو علاوه بر ظاهر جذاب و دیدنی خود، دارای خصوصیات فیزیکی و شیمیایی منحصر به فرد است. این فرش باعث جذب صدا و حفظ حرارت در منزل می‌شود. همچنین، باعث کاهش لغزندگي پا مي‌شود.
از دیگر خصوصیات مهم زیلو این است که چون فاقد پرز است و نخ‌های آن از گیاهان، مواد سلولزی و کاملاً طبیعی ساخته شده، حساسیت پوستی ایجاد نمی‌کند و برای افرادی که آلرژی پوستی دارند توصیه می‌شود. این زیرانداز به دلیل اینکه از پنبه درست می‌شود سازگار با محیط‌زیست است و از آنجا که بدون پرز است برخلاف بسیار از بافتنی‌های سنتی ایران کمتر از دیگر صنایع‌دستی مشابه به دستگاه تنفسی بافندگان آن آسیب‌زده و یا سلامتی آن‌ها را به خطر می‌اندازد.
کاربرد زیلو
زیلو یکی از قدیمی‌ترین دست بافته‌های انسان است. حتی در سفرنامه ناصرخسرو نیز به تعدد کارگاه‌های زیلوبافی اشاره شده است. زیلو که با نخ پنبه تولید می‌شود به‌عنوان زیرانداز و کف‌پوش در مناطق گرمسیری به کار می‌رود. زیلو همچنین به علت سادگی و درعین‌حال جذابیت برای مفروش کردن مساجد نیز استفاده می‌شود. امروزه زیلو با همان زیبایی و وقار کاربردهای فراوانی دارد. از زیلو به‌عنوان، زیرانداز، پادری، رومیزی، روکش صندلی ماشین، سجاده و … استفاده می‌شود. در سال های اخیر نیز شاهد ظهور کاربردهای تازه ای برای زیلو مانند کیف و پشتی نیز هستیم.
فروشگاه اینترنتی یزد استور افتخار دارد تا مجموعه ای زیبا از زیلوهای دستباف و ماشینی، بافته دست هنرمندان یزدی را در اختیار مشتریانش قرار دهد.