آب انبار پنج بادگیری و زورخانه «صاحب الزمان» یکی دیگر از بناهای تاریخی و جذاب شهر میراث جهانی یزد، هر ساله در مجموعه تاریخی امیرچخماق با نوای ضرب مرشد خوش صدا، میزبان مسافران نوروزی است.
آب انبار پنج بادگیری امیرچخماق با 500 سال قدمت در ضلع شمالی مجموعه تاریخی امیرچخماق قرار گرفته که بانی این آب انبار «ستی فاطمه خاتون» همسر امیرجلال الدین چخماق شامی، حاکم شهر یزد بوده است.
این آب انبار دارای مخزنی با پلان مدور، سقف ضربی و قوسی از نوع جناغی و پنج بادگیر خشتی هشت وجهی است که کار خنک کردن و تهویه مخرن را بر عهده داشتهاند. البته پاشیر یا پاکنهی (محل برداشت آب) این بنا نیز در ضلع شمالی آب انبار واقع شده که دارای بیش از 65 پله ورودی بوده و به صورت مدور قرار گرفته که اکنون صاحب چندین اتاق است.
مصالح به کار رفته در این بنا شامل آجر، خشت، ساروج، چوب و سنگ بوده که مخرن آن، پس از وصل شدن آب شهری، به مکانی متروکه تبدیل شده بود اما پهلوان «علی درهمی» معروف به «محمد مشتی» پس از 20 سال پیگیری در سال 1280 مجوز تبدیل آن به زورخانه را دریافت و پس از دو سال، این مکان تاریخی و دیدنی با استفاده از مصالح بومی به زورخانه تغییر کاربری داده شد.
سرانجام؛ زورخانه صاحبالزمان در چهار طبقه افتتاح شد که اکنون همه روزه مراسم مخصوص ورزش باستانی در طبقهی بالای مخزن آن برگزار میشود و میزبان تعداد زیادی از گردشگران و مردم بومی است.
این زورخانه که در معرض دید گردشگران زیاید نیز قرار دارد اکنون توسط فرزندان این پهلوان اداره و همچنان صدای زنگ زورخانه و جلس جلس کبادهاش در کوچهی کاهگلی میپیچد و گردشگران حتی خارجی سفیران نوای «یا علی مدد» آن هستند.
پهلوان «علی درهمی» بنیانگذار این زورخانه، از نامهای آشنای یزد و یکی از تاثیرگذارترین افراد بدنه ورزش باستانی این دیار محسوب میشود که به واسطه شغل روعن گیری به «مشتی روغنگر» نیز مشهور بوده و یکی از پهلوانزادههای این شهر جهانی به حساب میآمده است.
این پهلوان خوش نام یزدی که از پنج سالگی پا به گود گذاشته بود در سن 75 سالگی و در میان گود مردانگی زورخانه جان به جان آفرین تسلیم کرد.
گفتنی است، این زورخانه از 25 آبان سال 1389 نیز در فهرست میراث معنی یونسکو به ثبت جهانی رسیده است.
منبع:ایسنایزد